Vrouwenprojecten in Chinandega

En nu dan eindelijk een beschrijving van de bouwbrigade in Chinandega in 1993 en de uitbreiding van het bouwproject met de aankoop van bos en de daarmee samenhangende inkomensgenererende werkzaamheden voor vrouwen.

De aanleiding voor het organiseren van de vrouwenbouwbrigade was destijds dat ik in de werkplaats van Gered Gereedschap werkte. Af en toe werd daar verslag gedaan over de ontvangst en het gebruik van het gereedschap in een derde wereld land. Zo ook een verslag door een bouwbrigade in Nigaragua, die voor de helft uit deskundige vrouwen bestond. Maar de vrouwen werden door mannen in Nicaraga niet voor vol aangezien, en daar waren ze erg verontwaardigd over. Ze wilden daarom zelf een brigade organiseren en daarvoor heb ik me meteen opgegeven. Maar ik hoorde er niets van en uiteindelijk gaven ze hun voornemen op. Ik heb toen alle info gevraagd en ben zelf aan de slag gegaan. En zo kwam het dat ik in de relatief onbekende plattelandsgemeente Chinandega terecht ben gekomen.

1. Vrouwenbouwbrigade

Na een intensieve voorbereiding zijn we in 1993 vier maanden met 14 vrouwen uit de bouw, waaronder een arts en enkele handige klussers naar Chinandega getogen om een vrouwenkliniek en het vrouwenhuis op de knappen en te zorgen dat er abortus mogelijk was, wat offieel verboden is in Nicaragua. Daarnaast hebben we vier Nicaragaanse vrouwen voor de bouw opgeleid. Iedere deelnemer moest de eigen reis- en verblijfskosten betalen en een aantal hebben onbetaald verlof op hun werk aangevraagd.

a. Voorbereiding
Door de bijna onmogelijke communicatie met de directrice van de vrouwenkliniek (er was nog geen Internet en brieven waren eindeloos onderweg) heb ik een voorbereidende reis gemaakt in de zomer van 1992 waarbij mij heel duidelijk werd wat er eigenlijk nodig is. Teruggekomen zijn Chantal en ikzelf heel hard aan het werk gegaan om alles voor elkaar te krijgen.
Bij de subsidie aanvraag bij de overheid werd als aanvullende voorwaarde gesteld dat er iets structureels in het project moest worden ingebouwd. We hebben toen bedacht dat we vier Nicaraguaanse vrouwen zouden kunnen opleiden in de bouw. Ook in Nicaragua is de bouwwereld namelijk voornamelijke een mannenzaak. Met veel geld van particulieren en allerlei organisaties zijn we afgereisd naar Chinandega, met medeneming van gereedschap van Gered Gereedschap voor de verbouwingen en de opleiding van de vrouwen en allerlei medische apparatuur en geneesmiddelen van Medic, allemaal gratis voor ontwikkelingslanden, zijn we in Chinandega aangekomen.

b. Werkzaamheden
De meesten verbleven in een gehuurd huis en een paar anderen waren te gast bij de directrice van het vrouwenhuis. Tussen de middag werd er voor ons gekookt door een meisje van het platteland.
Het was moeilijk om op gang te komen met het werk omdat er eerst materialen moesten worden ingekocht. Hout was bv moeilijk te krijgen omdat het dan nog niet droog genoeg was om te verwerken, en we konden niet wachten omdat we maar vier maanden hadden. Er waren maar twee vrouwen van onze groep die spaans spraken. Eentje daarvan is samen met mijzelf begonnen met de opleiding van de vier vrouwen in het vrouwenhuis, de anderen zijn begonnen aan de vrouwenkliniek. Alles was anders dan in Nederland, dus het was wennen en improviseren geblazen.
De samenstelling van het groepje Nicaraanse vrouwen was zodanig dat er twee gekozen zijn door de directrice van de vrouwenkliniek en twee anderen door de directrice van het vrouwenhuis. De keuze werd niet bepaald door een voorkeur van de vrouwen zelf voor een opleiding in de bouw maar meer op invloed die de directrices konden uitoefenen op de vrouwen. Ze konden slecht rekenen en meten, dus hier zijn we mee begonnen. De vaardigheden van de vrouwen waren heel verschillend. Eentje had al snel de leiding, de anderen waren veel bescheidener.
Na de aanvankelijke aanloopproblemen is er heel hard gewerkt met af en toe een uitstapje naar het strand van Corinto of iets anders achter op de pickup van Guadelupe, de directrice van de vrouwenkliniek. De vier Nicaraguaanse vrouwen zijn na twee maanden gaan meewerken aan de verbouwingen, als onderdeel van hun opleiding.

c. Afronding
Toen het eind naderde was nog maar de helft van de geplande werkzaamheden gedaan, de abortusapparatuur was al wel geinstalleerd. We zaten dus met een probleem. Er was nog geld over en Chantal en ikzelf bleven nog twee maanden. De werkzaamheden zijn toen aan een aantal werklieden uitbesteed zodat alles toch nog klaar is gekomen.
Verder moesten we nog een oplossing bedenken hoe we het gereedschap achter zouden laten en het feit dat de vier Nicaracuaanse vrouwen nog niet in staat waren om zelfstandig een bedrijf te starten.
Er is toen een Naamloze Vennootschap opgericht met de naam MUCOMU (we waren onszelf intussen MUjeres COnstuyen para Mujeres gaan noemen) waar het gereedschap is ondergebracht. Hierin stond o.a. de bepaling dat elk van de vrouwen bij uittreding (vrijwillig of gedwongen) uit het collectief/ de naamloze vennootschap een basisset gereedschap als eigendom mee naar huis kan nemen. De rest van het gereedschap blijft dan voor de werkplaats van de vrouwen. Een eventuele uitbreiding van de inboedel met gereedschap en werkbanken en de aankoop van een werkplaats valt dan ook onder de NV. Als het collectief een bedrijfje zou worden kon dit ook ondergebracht worden onder de NV.
In El Viejo bleek een opleiding te zijn voor vrouwen in meubelmaken bij het INATEC, het landelijke overheidsinstituut voor technische opleidingen. Hier kregen ‘onze’ vrouwen 9 maanden een opleiding in meubelmaken. Ideeen voor opdrachten waren bv.om stoelen en tafels voor schoolkinderen te maken, schommelstoelen en grafkisten.
Al met al hadden we een goed gevoel over onze inzet en werkzaamheden met onze bouwbrigade.

2. Uitbreiding van het project.

Enkelen van ons waren zo gegrepen door het project dat ze meermalen zijn teruggegaan, Saskia is er zelfs gaan wonen. Saskia ging eerst elk jaar drie maanden per jaar naar Chinandega terug met ingezameld geld en opdrachten en zo verschafte ze de vrouwen van het collectief werk en gaf ze ze meteen les. In het jaar 1995 konden zij en de vrouwen van het collectief met geld vanuit Nederland een werkplaats bouwen en werden er klussencursussen voor geinteresseerde vrouwen gegeven. In 1997 werd de stichting El Arbol opgericht in Nederland ter ondersteuning van de projecten in Chinandega.

Vanwege de grote schaarste aan hout voor de timmerwerkplaats, die samenhangt met de grote ontbossing in deze regio, richtte Saskia met enkele bewoonsters uit Chinandega een nieuwe Nicaraguaase vereniging op, Fuente Verde genaamd. Met als doel werkgelegenheid, duurzame bosbouw en aandacht voor gender. Door deze uitbreiding van werkzaamheden werd het nodig voor Saskia om in Chinandega te gaan wonen en de Dienst over Grenzen betaalde twee jaar haar verblijf.

De Nicaraguaanse vereniging Fuente Verde werd de counterpart van de nederlandse stichting El Arbol. In totaal is in een paar jaar tijd 480 ha droog tropisch bos in een beschermd natuurreservaat gekocht in het vulkanische complex San Cristobal – Casitas. Het eigendom van de grond kwam dan bij de vereniging Fuente Verde. Dit type tropisch bos blijkt heel bijzonder te zijn, en is voor 98 procent gekapt in heel Midden Amerika. Bij de grond bleek ook 8 ha koffieplantage van een zeer goede kwaliteit te zitten. Om sommige stukken opnieuw te bebossen is een tijdelijke boomkwekerij opgezet in een naburig dorp waar 20 vrouwen een inkomen uit kregen. Mede om het bos te beschermen zijn er boswachters aangesteld. Voor de houtproduktie werd gewerkt met de principes van het FSC-keurmerk voor duurzame houtbouw, het FSC-keurmerk is ook verkregen. In de bufferzone van het natuurreservaat werd een agroforestry project opgezet, waar les in biologische landbouw werd gegeven. Verder is er een opvangcentrum voor bedreigde diersoorten gebouwd volgens de internationale normen van het CITES, en een begin gemaakt met Eco-toerisme, biolologische koffie en honingproductie. Er werd een eigen kantoor gebouwd in Chinandega en er kwamen eigen vervoersmiddelen. Kortom, een voorspoedig verloop met veel enthousiaste subsidiegevers, ook uit het buitenland.

Het volgende bericht gaat over hoe het verder is gegaan