Cursus ecologische landbouw voor plattelandsvrouwe

Bij alle activiteiten en projecten die de afgelopen weken zijn beschreven, is één belangrijk project nog niet aan de orde geweest. En dat is het opzetten van een cursus milieueducatie en biologische landbouw voor vrouwen op het platteland.
De opzet hiervan is dat de vrouwen vaak een huisje hebben op een behoorlijk stukje land waar ze meer profijt van zouden kunnen hebben als ze wisten hoe dat moest. Dus naast fruitbomen kweken en planten, ook een composthoop op te zetten van organisch afval in plaats van kunstmest te kopen. Welke groenten en kruiden je eenvoudig op deze grond kunt verbouwen en dat je bv. méér maisplantjes op eenzelfde oppervlak kunt planten. Maar ook hoe je brandstof kunt besparen, water kunt steriliseren op zonnen-energie. Zelf zaad verzamelen, zaaien en stekken. Daarnaast zal aan de orde komen hoe dit bijdraagt aan het verbeteren van de gezondheid van je kinderen en voor jezelf.

Saskia heeft in Nicaragua een een studie in agrarische ecologie gedaan opleiding gedaan en heeft al twee overeenkomstige cursussen op het platteland aan vrouwen gegeven. Ze heeft een bosbouwkundige in de arm genomen om wekelijks een les te geven. De lessen duren 2 uur en gaan 6 maanden duren. Het is nu de droge tijd waarin de voorbereidingen kunnen gebeuren, zodat er vlak voor de regentijd gezaaid en geplant kan worden en alles goed de regentijd doorkomt en op de juiste manier geoogst wordt.

Inventarisatie
Maar eerst is er een middag om na te gaan welke problemen de vrouwen hebben en om de wensen te inventariseren en een toelichting te geven op de plannen. Als we aankomen is er alleen nog maar de gastvrouw met haar zonen die meteen de stoelen buiten gaan zetten onder de bomen. Het is een uitzonderlijke vriendelijke vrouw die een huis heeft van hout met een keuken erbij van zinkplaten. Ze blijkt veel stoelen te hebben gekregen van een overleden pastor en haar huis en erf worden vaker gebruikt voor gemeenschappelijke activiteiten, zoals de wekelijkse categismeles. Op het erf staan veel fruitbomen, bananen, mango’s, er is geen onderbegroeing, alles is zand. Er lopen enkele kleine varkens die vetgemest worden, wat kippen en een paard.
Er komen maar enkele vrouwen opdagen omdat er een activiteit van Pro Mujer in Chinandega blijkt te zijn en enkele vrouwen moeten nog van de markt komen. Maar goed, we kunnen toch wel heel prettig over van alles en nog wat praten en een geschikte lesmiddag vaststellen.

De lessen
Op de eerste middag komen er veel meer vrouwen, namelijk 17 en enkele kinderen. De middag verloopt naar wens. Door de docent wordt er aangeraden zich als groep te organiseren omdat ze dan meer voor elkaar kunnen krijgen, bv naar de gemeente Chinandega toe. Als groep kun je bv gratis bomen uit de gemeentelijke bomenkwekerij van het nationale herbebossingsproject aanvragen. Niemand wist van deze mogelijkheid, ook Saskia niet. De volgende keer zal besteed worden om over het erf lopen en na te gaan wat geschikt is om als compost te dienen en hoe je een composthoop opbouwt.

We zijn met een taxi naar het dorpje gereden, waarbij we een grote pan met drankjes en koeken meesleepten. De zelf gemaakte drankjes van vruchten zitten in plastiek zakjes in een grpte pan met ijs erbij om het koud te houden. Voor iedereen is er dus halverwege de les een drankje en een koek. Bij mensen thuis krijg je bijna nooit iets te drinken, maar op vergaderingen van NGO’s is dit wel de gewoonte.

De tweede keer zijn er aanzienlijk minder vrouwen, een tegenvaller. Met de docent wordt afgesproken om één les over te slaan als er de derde keer weer weinig vrouwen zijn zodat de vrouwen onderling kunnen overleggen of ze deze lessen eigenlijk wel willen! Want in dat geval kan er beter met een andere groep verder gegaan worden.
Op de derde les waren er inderdaad weer weinig vrouwen en wordt de vierde les besteed aan de motivatie van de vrouwen zonder de docent erbij. De laatste keer komen er weer weinig vrouwen, maar de vier overgebleven vrouwen willen dolgraag dat het doorgaat en stellen voor een nieuwe groep in hun buurt samen te stellen. Ze krijgen nog één kans! Ik hoop dat hun het lukt om alsnog twintig gemotiveerde vrouwen bij elkaar te krijgen.

Financieen
Zo’n cursus van 24 keer kost relatief weinig, namelijk zo’n 600 dollar aan docentkosten, 300 dollar aan drankjes en koeken, 120 dollar voor vervoer naar het platteland en dan nog wat kosten voor zaden, houtoven verbeteren en andere extra’s en onkosten als papier en copieen, nog zo’n 400 dollar. Totaal een kleine 1500 dollar. Als er 15 vrouwen regelmatig komen is dit een investering van 100 dollar per vrouw. Elke vrouw heeft gemiddeld 6 kinderen, dus die 100 dollar komen dan zeven mensen ten goede (vaak is er nog wel een moeder of andere aanverwand) als de cursus de nodige verbeteringen oplevert in de voeding en voedselbereiding. Daarnaast heb je als onbedoeld neveneffect dat (oudste) dochters (soms ook belangstellende zonen) spelenderwijs leren hoe je een klein stuk land beter kunt benutten en voedsel optimaler kunt bereiden zodat je gezondheid toeneemt.

Conclusie
Een cursus ecologische landbouw voor plattelandsvrouwen is een goede en goedkope investering die veel opleverd, mits die goed is opgezet en de deelname van vrouwen regelmatig is. Het grootste struikelblok van zo’n cursus is vrouwen zover te krijgen dat ze elke les komen en dat ze op tijd komen. Het zit helemaal in de cultuur om te laat te komen, niet vijf of tien minuten, maar echt veel en veel te laat. Met zo’n cursus is het bijna ondoenlijk om dan het lesprogramma af te werken. Het andere is dat er altijd redenen zijn om niet te komen, kind ziek of een andere familieaangelegenheid die voor gaat. Daarnaast is het een realiteit dat de meeste vrouwen echt heel hard moeten werken en altijd tijd tekort komen, veel energie om naar cursus te gaan is er dan begrijperlijkerwijs niet meer, ondanks de beloften die zo’n cursus zegt te hebben. Deze punten maken het geven van zo’n cursus, hoe zinvol ook, tot een hachelijke onderneming.

Zelf zie ik het investeren in een dergelijke cursus, ondanks de vele tegenslagen die overwonnen moeten worden, als een van de zinvolste ontwikkelingsprojecten op het platteland die er zijn. Vrouwen kunnen hun eigen positie versterken door beter gebruik te maken van de mogelijkheden in en rondom hun huis.
Zeventig procent van de gezinshoofden in Nicaragua zijn vrouw en hebben de zorg voor het inkomen, de kinderen en het huishouden. Wanneer zij met een relatief kleine extra inspanning de opbrengst van hun grond rondom hun huis kunnen verbeteren, de variatie van groenten, kruiden en vruchten kunnen vergroten, op een houtbesparende oven kunnen koken zonder rook en water steriliseren en ze verder via een betere voedselbereiding de gezondheid van hun kinderen kunnen verbeteren, betekent dit een grote vooruitgang voor deze vrouwen.